Najważniejsze zmiany dotyczące ustawy o fundacji rodzinnej

W drugiej połowie października na stronach RCL, opublikowany został zaktualizowany projekt ustawy o fundacji rodzinnej. Wprowadzone zmiany odzwierciedlają postulaty zgłaszane przez przedsiębiorców w ramach szerokich konsultacji społecznych.

Utrzymany został m.in. zakaz prowadzenia działalności gospodarczej przez fundację rodzinną. Jednak wprowadzono katalog prawnie dopuszczalnej działalności, który umożliwi pełną realizację celów fundacji, nie zagrażając jej bezpieczeństwu.

W projekcie Ustawy o fundacji rodzinnej z 19.10.2021 r. katalog dopuszczalnej działalności gospodarczej o charakterze pasywnym jest dosyć szeroki i obejmuje:

• zbywanie mienia, którego fundacja jest posiadaczem lub właścicielem, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
• najem, dzierżawę lub udostępnianie na innej podstawie mienia, którego jest posiadaczem lub właścicielem;
• przystępowanie i uczestnictwo w spółkach handlowych, funduszach inwestycyjnych, spółdzielniach oraz podmiotach o podobnym charakterze mających swoją siedzibę w kraju lub zagranicą;
• nabywanie i zbywanie papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
• udzielanie pożyczek:

a)spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały lub akcje,

b)spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,

c)beneficjentom.

• obrót zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej,
• prowadzenie przedsiębiorstwa w ramach gospodarstwa rolnego.

– Co bardzo cieszy, w projekcie ustawy opublikowanym przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii uwzględniono większość postulatów firm rodzinnych, zgłoszonych w trakcie konsultacji społecznych – mówi w rozmowie z MarketNews24 Katarzyna Karpiuk, radca prawny, ekspertka ds. sukcesji, Kancelaria Ożóg Tomczykowski. – A do najważniejszych, uzgodnionych kwestii należą właśnie wspomniane zmiany dotyczące prowadzenia działalności przez fundacje rodzinne, przy czym utrzymanie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej jest bardzo sensowne, ponieważ zapewni bezpieczeństwo aktywom fundacji.

Ponadto, dopuszczono możliwość zbycia się przez fundatora jego uprawnień, o ile statut tak stanowi – zmiana ta stanowi ukłon w stronę przedsiębiorców (zgodnie ze zgłoszonymi w ramach konsultacji uwagami). Szczególnie istotne będzie to dla tych fundacji, które będą posiadały więcej niż jednego fundatora, np. rodzeństwo. W ten sposób, fundatorzy, na wypadek własnej śmierci, będą mogli zabezpieczyć interesy swoich beneficjentów przed dyskrecjonalnymi decyzjami fundatora pozostającego przy życiu.

Zgodnie z postulatami odstąpiono także od konieczności określenia w treści statutu beneficjentów, na rzecz wskazania sposobu określania beneficjenta. Szczegółowe informacje na temat beneficjenta (w tym jego dane), a także wskazanie przysługujących mu świadczeń będą znajdowały się na liście beneficjentów sporządzanej przez zarząd fundacji rodzinnej. Co istotne, lista ta nie będzie miała jawnego charakteru. Zapewnia to poufność i bezpieczeństwo beneficjentom.

Istotną i wzbudzająca wiele emocji jest regulacja związana z dziedziczeniem po zmarłym fundatorze, zwłaszcza że wymaga pewnych zmian systemowych – planowane zmiany dotyczą bowiem przepisów Kodeksu Cywilnego. Zadeklarowane w trakcie konsultacji rozwiązania zostały utrzymane, a oznacza to że:

• o ile majątek wnoszony do fundacji zalicza się do masy spadkowej po zmarłym fundatorze, to jego wniesienie do fundacji rodzinnej będzie traktowane tak samo jak darowizna na rzecz osób trzecich, czyli będzie zaliczana do masy spadkowej tylko jeżeli została dokonana w okresie krótszym niż 10 lat przed śmiercią fundatora,
• miarkowanie zachowku zostało utrzymane w przypadku gdy do masy spadkowej wchodzi przedsiębiorstwo, a dodatkowo pod pojęciem przedsiębiorstwa (oprócz znaczenia zgodnego z KC), rozumie się także JDG oraz udziały i akcje w osobie prawnej. Miarkowanie zachowku oznacza możliwość pomniejszenia jego wysokości, odroczenia płatności czy też rozłożenia go na raty.
• utrzymana została również możliwość zrzeczenia się prawa do zachowku (regulowana ustawowo, a nie ja do tej pory jedynie przez praktykę).

W samym projekcie ustawy o fundacji rodzinnej, utrzymano propozycję przepisu pomniejszenia wypłat z fundacji i udziału w jej majątku likwidacyjnym o kwotę wypłaconego beneficjentowi zachowku – nie chroni to przed koniecznością wypłaty zachowku przez fundację, ale wyłącza ryzyko podwójnego uposażenia tej samej osoby (przy wprowadzeniu przepisów o możliwości miarkowania zachowku, to ryzyko jest częściowo zarządzalne).

– Projekt ustawy jest niewątpliwie dużo korzystniejszy dla firm rodzinnych niż pierwotne jej założenia – komentuje K.Karpiuk z Kancelarii Ożóg Tomczykowski. – Mam nadzieję, że od początku drugiej połowy przyszłego roku polscy przedsiębiorcy będą mogli korzystać z instytucji fundacji rodzinnej.

Źródło: www.MarketNews24.pl